Samkeyrsla upplýsinga um lögmenn við skrár um gjaldþrot, refsidóma, starfsábyrgðartryggingar o.fl.

„Samkvæmt lögum nr. 77/1998 um lögmenn hefur Lögmannafélag Íslands með höndum margþætt eftirlitshlutverk með lögmönnum. Megininntak þessa eftirlits endurspeglast m.a. í 1. mgr. 13. gr. laganna, þar sem segir að félagið hafi eftirlit með því að lögmaður uppfylli ávallt skilyrði fyrir lögmannsréttindum samkvæmt 6., 9. og 12. gr. laganna. Meðal þess sem tilgreind ákvæði fela í sér er eftirlit með því að bú lögmanns hafi ekki verið tekið til gjaldþrotaskipta og að lögmaður hafi óflekkað mannorð, svo sem áskilið er til kjörgengis við kosningar til Alþingis. Einnig að sjálfstætt starfandi lögmenn hafi gilda ábyrgðartryggingu hjá vátryggingafélagi sem starfsleyfi hefur hér á landi og sérstakan fjárvörslureikning í viðurkenndri bankastofnun til að varðveita fjármuni skjólstæðinga sinna, sem lögmönnum er skylt að halda aðgreindum frá eigin fé.

Framkvæmd eftirlits Lögmannafélagsins er margháttuð, en árlega kallar félagið eftir sérstakri fjárvörsluyfirlýsingu, staðfestri af löggiltum endurskoðanda, til staðfestingar á því að fjármunir skjólstæðinga lögmanna séu varðveittir á viðeigandi fjárvörslureikningum. Einnig fær félagið sendar tilkynningar frá vátryggingafélögum við gildistöku nýrra trygginga, uppsögn þeirra eða niðurfellingu vegna vanskila. Loks fær félagið alla jafna sendar tilkynningar frá dómstólum og/eða skiptastjórum þegar bú lögmanns er tekið til gjaldþrotaskipta. Á síðustu misserum hafa hins vegar komið upp tilvik þar sem slíkar upplýsingar hafa ekki borist félaginu og eins hafa komið upp tilvik þar sem tryggingafélögum hefur láðst að tilkynna um uppsögn trygginga. Þá eru engar fastmótaðar reglur til staðar varðandi skil upplýsinga um refsidóma sem lögmenn kunna að hljóta og haft geta áhrif á mannorð hlutaðeigandi og þar með málflutningsréttindin.

Hlutverk Lögmannafélagasins sem eftirlitsaðila hefur aukist gríðarlega á þeim rúmum 10 árum sem lög um lögmenn hafa verið í gildi, enda hefur félagsmönnum fjölgað um 60% á þessu árabili. Þessi mikla fjölgun lögmanna og sú staðreynd að nýjir lögmenn koma nú úr lagadeildum a.m.k. fjögurra háskóla, hefur haft það í för með sér að lögmenn og dómarar þekkja nú síður deili á lögmönnum en áður og því hætta á að nauðsynlegar upplýsingar um gjaldþrot eða refsidóma lögmanna berist félaginu ekki. Jafnframt hafa þessar breytingar leitt til þess almennt að „manuelt" eftirlit félagsins með félagsmönnum er því sem næst orðið óframkvæmanlegt.

Til að tryggja betur lögbundið eftirlit félagsins með lögmönnum telur stjórn þess mikilvægt að kanna hvort samkeyra megi, með reglulegu millibili, ýmsar opinberar upplýsingar, sem og viðskiptaupplýsingar einkafyrirtækja, við lista lögmannafélagsins yfir skráða félagsmenn. Þær upplýsingar sem hér um ræðir eru m.a. upplýsingar úr sakaskrá, skrá Lánstrausts hf. um gjaldþrot lögmanna, skrár íslenskra vátryggingafélaga um gildar starfsábyrgðartryggingar lögmanna á hverjum tíma og loks upplýsingar viðskiptabanka og sparisjóða um skráða fjárvörslureikninga lögmanna. Gert er ráð fyrir að samkeyrsla þessara upplýsinga fari fram eigi sjaldnar en tvisvar á ári.

Með rafrænni samkeyrslu framangreindra upplýsinga mætti tryggja mun nákvæmari upplýsingar um atvik sem haft geta áhrif á málflutningsréttindi lögmanna og þá um leið bregðast fyrr við slíkum atvikum með viðeigandi hætti. Hafa verður hugfast að megintilgangur hins lögbundna eftirlits Lögmannafélagsins er að vernda hagsmuni skjólstæðinga lögmanna, þ.e. þeirra einstaklinga og lögaðila sem kaupa þjónustu lögmanna. Því telur félagið að samkeyrsla tilvísaðra upplýsinga við félagatal lögmanna uppfylli almennar reglur um heimildir fyrir vinnslu persónuupplýsinga samkvæmt 8. gr. laga nr. 77/2000 um persónuvernd, einkum 3., 5. og 6. tl. 2. mgr. 8. gr. laganna. Slík samkeyrsla yrði framkvæmd af viðurkenndum fagaðilum og samkvæmt fyllstu öryggiskröfum. Með vísan til framangreinds leyfir stjórn Lögmannafélags Íslands sér að kanna hvort Persónuvernd telji einhverja annmarka á slíkri samkeyrslu upplýsinga og sé svo, hvort og þá hvernig megi yfirvinna þá."

„Lögmannafélag Íslands hefur eftirlit með því að lögmaður uppfylli ávallt skilyrði fyrir lögmannsréttindum skv. 6., 9. og 12. gr.

Lögmanni er skylt að veita Lögmannafélagi Íslands eða löggiltum endurskoðanda, sem félagið tilnefnir í því skyni, allar nauðsynlegar upplýsingar til að metið verði hvort hann fullnægi þeim skyldum sem mælt er fyrir um í 12. gr. Ber sá sem gegnir eftirliti þagnarskyldu um það sem hann kemst að raun um, að því leyti sem það varðar ekki tilgang eftirlitsins. Ákveði stjórn félagsins að fela endurskoðanda félagsins að rannsaka fjárreiður lögmanns er félaginu heimilt að krefja lögmanninn um greiðslu kostnaðar við rannsóknina, enda hafi hún verið verulega yfirgripsmikil og leiði í ljós misfellur í starfi.

Komi fram við eftirlit skv. 1. mgr. að lögmaður fullnægi ekki þeim skilyrðum sem þar greinir ber Lögmannafélagi Íslands að leggja til við dómsmálaráðherra að réttindi hans verði felld niður. Skal ráðherra taka rökstudda afstöðu til slíkrar tillögu innan tveggja mánaða frá því að hún berst honum.

Hafi lögmaður sem ákvæði 23. gr. tekur til ekki skilað stjórn Lögmannafélags Íslands yfirlýsingu um stöðu vörslufjárreiknings skv. 2. mgr. 23. gr. fyrir 1. október ár hvert, eða slík yfirlýsing hefur ekki reynst fullnægjandi, ber Lögmannafélagi Íslands að leggja til við dómsmálaráðherra að réttindi hans verði felld niður. Skal ráðherra taka rökstudda afstöðu til slíkrar tillögu innan tveggja mánaða frá því að hún berst honum."