Ákvörðun um frávísun máls vegna ritdóms í Viðskiptablaðinu

Mál nr. 2016/1366

1.6.2017

Ákvörðun

 

Á fundi stjórnar Persónuverndar þann 18. maí 2017 var svohljóðandi ákvörðun tekin í máli nr. 2016/1366:

 

I.
Málsmeðferð

1.
Tildrög máls

Þann 26. september 2016 barst Persónuvernd kvörtun frá [A](hér eftir nefndur kvartandi), vegna birtingu upplýsinga um kvartanda í grein Viðskiptablaðsins með fyrirsögninni:[…], frá [dags.]2012. Í kvörtuninni segir m.a. að haustið 2012 hafi kvartandi gefið út bókina […]  þar sem fjallað var um viðskiptaferil kvartanda. Umfjöllunarefni bókarinnar hafi verið m.a. fyrirtækið[…], stofnun þess, umsvif fyrirtækisins og viðskiptaumhverfi fyrirtækisins á Íslandi. Bókin hafi verið send fjölmiðlum en þar á meðal var Viðskiptablaðið. Á baksíðu blaðsins þann 25. október 2012 birtist síðan grein eftir nafngreindan blaðamann með fyrirsögninni:[…]. Kvartandi hafi talið að greininni mætti líkja við sleggjudóm og hafi talið farsælast að svara henni ekki.

Í kvörtuninni kemur fram að frá því að umþrætt grein birtist í Viðskiptablaðinu 2012 hafi hún ávallt verið ein af fyrstu tíu leitarniðurstöðum sem hver og einn fái sem leitar að nafni kvartanda á leitarsíðu Google. Í júlímánuði 2016 hafi kvartandi haft samband við ritstjóra Viðskiptablaðsins og kvartað undan því að greinin væri föst í leitarniðurstöðum hjá Google. Eftir samtal kvartanda og ritstjóra Viðskiptablaðsins var umþrætt grein uppfærð og bætt við hana efni eftir nafngreindan blaðamann.

Þá segir í kvörtuninni: „Eftir samtalið við [...] ritstjóra í júlí s.l. var greinin […] uppfærð, efni bætt við hana[...]. Síðan var endurgerð greinarinnar sett inn hjá Google. Í dag hefur Viðskiptablaðið reglulegan forgang með 2 greinar af 10 fyrstu leitarniðurstöðum um [kvartanda] á Google.“

Kvartandi taldi að hér væri um að ræða hatursáróður sem ætti ekkert skylt við heiðarlega blaðamennsku. Kvartandi fór þess á leit við Persónuvernd að beita 25. gr. laga um persónuvernd og meðferð persónuupplýsinga.

Þá gat kvartandi þess að það væri augljóst mál að eitthvað ankannalegt lægi að baki framkomu Viðskiptablaðsins. Taldi hann að það það væri fróðlegt að fá botn í það.  

 

2.
Bréfaskipti

Með bréfi, 9. janúar 2017, var Myllusetri ehf., útgefanda Viðskiptablaðsins, boðið að koma á framfæri skýringum vegna kvörtunarinnar til samræmis við 10. og 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Svarbréf Mylluseturs ehf, dags. 17. janúar 2017, barst Persónuvernd samdægurs.

Í svarbréfi Mylluseturs ehf. kom fram að umræddur pistill sem kvartandi kvartaði yfir í erindi sínu, væri skoðun höfundar, sem var á þeim tíma blaðamaður á Viðskiptablaðinu. Það gæti ekki verið hlutverk Persónuverndar að takmarka tjáningarfrelsi blaðamanna, eða einstaklinga almennt, með því að hlutast til um hvað fólk skrifaði í skoðanapistlum í fjölmiðlum.

Þá sagði að kvartandi hafi opnað á umræðu um […] með birtingu bókarinnar. Kvartandi gæti ekki kvartað undan því við það tilefni að rifjað sé upp að hann var dæmdur sekur af dómstólum fyrir fjármálamisferli. Þá var því hafnað að umræddur pistill hafi verið uppfærður og efni bætt við hann eftir samtal kvartanda við ritstjóra Viðskiptablaðsins. Gengið var úr skugga um að ekkert hafi verið átt við greinina frá 2012.

Jafnframt sagði í svarbréfinu að það væri ómögulegt að skilja fullyrðingu kvartanda á þá leið að endurgerð greinarinnar hafi verið sett inn hjá Google. Viðskiptablaðið væri í eigu Mylluseturs ehf. og hafi ekkert með Google að gera. Fjölmiðill eins og Viðskiptablaðið hafi ekkert með það að gera hvernig leitarniðurstöður Google væru unnar eða birtar.

Þá var enn fremur hafnað fullyrðingum kvartanda að eitthvað ankannalegt lægi að baki framkomu Viðskiptablaðsins. Þegar athafnamenn hafi verið dæmdir fyrir fjármálamisferli þá yrðu þeir að sæta því að um þá væri skrifað.

Með bréfi, dags. 21. febrúar 2017, var kvartanda boðið að koma á framfæri athugasemdum sínum við framkomnar skýringar Mylluseturs ehf.  til samræmis við 10. og 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Svarbréf kvartanda, dags. 1. mars 2017, barst Persónuvernd samdægurs. Þar áréttaði kvartandi að kvörtun hans byggðist á friðhelgi einkalífs. Umþrættur pistill væri það fyrsta sem birtist í upplýsingum um kvartanda þegar leitað væri eftir nafni hans á leitarvél Google.

 

II.
Forsendur og niðurstaða

1.
Gildissvið laga nr. 77/2000

Lög nr. 77/2000 um persónuvernd og meðferð persónuupplýsinga gilda um sérhverja rafræna vinnslu persónuupplýsinga og handvirka vinnslu persónuupplýsinga sem eru eða eiga að verða hluti af skrá, sbr. 1. mgr. 3. gr. laganna. Persónuupplýsingar eru skilgreindar í 1. tölul. 2. gr. laganna sem sérhverjar persónugreindar eða persónugreinanlegar upplýsingar um hinn skráða, þ.e. upplýsingar sem beint eða óbeint má rekja til tiltekins einstaklings, látins eða lifandi. Hugtakið vinnsla er skilgreint sem sérhver aðgerð eða röð aðgerða þar sem unnið er með persónuupplýsingar, hvort heldur vinnslan er handvirk eða rafræn, sbr. 2. tölul. 2. gr. laganna. Í athugasemdum við það ákvæði í því frumvarpi, sem varð að lögum nr. 77/2000, kemur fram að hver sú aðferð, sem nota má til að gera upplýsingar tiltækar, telst til vinnslu. Af þessu öllu er ljóst að hér ræðir um meðferð persónuupplýsinga sem fellur undir valdsvið Persónuverndar.

Sá sem ber ábyrgð á að vinnsla persónuupplýsinga samrýmist lögum nr. 77/2000 er nefndur ábyrgðaraðili. Samkvæmt 4. tölul. 2. gr. laganna er þar átt við þann sem ákveður tilgang vinnslu persónuupplýsinga, þann búnað sem notaður er, aðferð við vinnsluna og aðra ráðstöfun upplýsinganna. Eins og hér háttar til telst Myllusetur ehf. vera ábyrgðaraðili að umræddri vinnslu.

Birting Viðskiptablaðsins á upplýsingum um kvartanda í grein með fyrirsögninni: […]frá [dags.]2012 felur í sér rafræna vinnslu persónuupplýsinga sem fellur undir gildissvið laga nr. 77/2000.

 

2.
Lögmæti vinnslu

Í 1. málsl. 5. gr. laga nr. 77/2000 er ákvæði sem hefur þann tilgang að samrýma sjónarmið um einkalífsvernd og tjáningarfrelsi. Er þar mælt fyrir um að víkja megi frá ákvæðum laganna m.a. í þágu fjölmiðlunar að því marki sem það sé nauðsynlegt til að samræma sjónarmið um rétt til einkalífs annars vegar, sbr. 71. gr. stjórnarskrárinnar, og tjáningarfrelsis hins vegar, sbr. 73. gr. stjórnarskrárinnar.

Verkefnum Persónuverndar er lýst í 37. gr. laga nr. 77/2000 en þar segir meðal annars að Persónuvernd skuli úrskurða í ágreiningsmálum sem upp kunni að koma um vinnslu persónuupplýsinga á Íslandi. Að mati Persónuverndar verður ekki litið svo á að í þessu felist að stofnunin hafi vald til að taka bindandi ákvörðun um það hvort einhver hafi bakað sér ábyrgð að lögum með misnotkun á tjáningarfrelsi sínu samkvæmt 73. gr. stjórnarskrárinnar, heldur verður slíkt talið heyra undir dómstóla.

Kvörtun í máli þessu lýtur að birtingu upplýsinga um kvartanda í grein í Viðskiptablaðinu. Í greininni sem kvörtunin lýtur að var fjallað um rit kvartanda sem gefið var út haustið 2012 þar sem fjallað var um viðskiptaferil hans á níunda áratug 20. aldar.

Eins og hér háttar lyti efnisleg úrlausn Persónuverndar að því hvort með tiltekinni tjáningu hafi verið farið út fyrir ramma stjórnarskrárvarins tjáningarfrelsis. Í ljósi framangreinds er málinu því vísað frá.

 

Á k v ö r ð u n a r o r ð:

Kvörtun [A]er vísað frá.