Birting leitarniðurstaðna í leitarvél Google
Mál nr. 2017/1685
Persónuvernd hefur úrskurðað í máli þar sem fjallað var um rétt einstaklings til að fá eytt upplýsingum um sig sem birtar voru í leitarniðurstöðum í leitarvél Google, þegar leitað var eftir nafni viðkomandi. Komist var að þeirri niðurstöðu, með hliðsjón af stöðu kvartanda, að hagsmunir almennings af því að hafa aðgang að umræddum upplýsingum vægju þyngra en einkalífshagsmunir kvartanda. Réttur almennings til upplýsingafrelsis var því talinn víkja til hliðar rétti kvartanda til að gleymast.
Í ljósi þess að úrskurðurinn inniheldur nákvæmar upplýsingar um kvartanda, jafnvel þó persónuauðkenni væru afmáð, hefur Persónuvernd ákveðið að birta ekki úrskurðinn í heild sinni. Hins vegar hefur Persónuvernd tekið saman útdrátt úr úrskurðinum, sem fer hér á eftir.
Kvartað var yfir birtingu leitarniðurstaðna í leitarvél Google er vísuðu á greinar þar sem fjallað var um persónu kvartanda. Í greinunum var fjallað um ásakanir í garð kvartanda um ámælisverða háttsemi. Google LLC. hafnaði beiðni kvartanda um að fjarlægja fyrrnefndar leitarniðurstöður á grundvelli þess að kvartandi gegndi opinberri stöðu og því gengi réttur almennings til upplýsinganna framar rétti kvartanda til að gleymast. Fór kvartandi fram á að Google LLC. yrði gert að fjarlægja leitarniðurstöðurnar.
Persónuvernd taldi að við mat á því hvort kvartandi ætti rétt á því að fá eytt tilteknum leitarniðurstöðum, sem birtast þegar nafn kvartanda er slegið inn í leitarvél Google, þyrfti í fyrsta lagi að kanna hvort sú vinnsla persónuupplýsinga, sem fram færi við notkun leitarvélarinnar, styddist við heimild samkvæmt lögum nr. 90/2018 um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga. Í öðru lagi þyrfti að meta hvort kvartandi ætti rétt á því að fá persónuupplýsingunum, þ.e. þeim tenglum og þeim upplýsingum sem birtar væru með leitarniðurstöðunum, eytt á grundvelli 20. gr. sömu laga, sbr. einnig 17. gr. reglugerðar (ESB) 2016/679.
Í niðurstöðu Persónuverndar kemur fram að ekki verði séð að umrædd vinnsla persónuupplýsinga geti stuðst við aðrar heimildir í 9. gr. laga nr. 90/2018 en 6. tölul. ákvæðisins. Þar er mælt fyrir um að vinnsla persónuupplýsinga sé heimil sé hún nauðsynleg vegna lögmætra hagsmuna sem ábyrgðaraðili eða þriðji maður gætir nema hagsmunir eða grundvallarréttindi og frelsi hins skráða sem krefjast verndar persónuupplýsinga vegi þyngra, einkum þegar hinn skráði er barn. Í málinu reyndi því annars vegar á fjárhagslega hagsmuni Google LLC. tengda leitarvélinni, sem og hagsmuni almennings af því að geta nálgast upplýsingar á Netinu. Hins vegar reyndi á einkalífsverndarhagsmuni kvartanda, en Persónuvernd taldi verða að líta til þess markmiðs laga nr. 90/2018 að stuðla að því að með persónuupplýsingar væri farið í samræmi við grundvallarsjónarmið og reglur um persónuvernd og friðhelgi einkalífs, sbr. 1. mgr. 1. gr. laganna.
Í úrskurði Persónuverndar er tekið fram að við mat á því, hvort rétturinn til að gleymast samkvæmt 20. gr. laga nr. 90/2018, sbr. 17. gr. reglugerðar (ESB) 2016/679, sé fyrir hendi, geti ráðið úrslitum hvort vinnsla sé nauðsynleg til að neyta réttarins til tjáningar- og upplýsingafrelsis samkvæmt a-lið 3. mgr. 17. gr., sbr. einnig 6. gr. laga nr. 90/2018 þar sem kveðið er á um að víkja megi frá ákvæðum laganna og reglugerðarinnar í þágu fjölmiðlunar, lista eða bókmennta að því marki sem það sé nauðsynlegt til að samræma sjónarmið um rétt til einkalífs annars vegar og tjáningarfrelsis hins vegar. Í framkvæmd Persónuverndar hafi verið litið svo á að það tilheyri nútímafjölmiðlun að fréttir séu gerðar aðgengilegar og leitarbærar á Netinu, enda hafi verið talið nauðsynlegt að túlka hugtök vítt í tengslum við tjáningarfrelsi með tilliti til mikilvægis þess í lýðræðisþjóðfélögum.
Persónuvernd taldi reyna á tjáningarfrelsisákvæði 73. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. og 10. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, en hann hefur lagagildi hér á landi, sbr. lög nr. 62/1994. Samkvæmt umræddu ákvæði hans felur tjáningarfrelsið meðal annars í sér rétt til að taka við og skila áfram upplýsingum heima og erlendis án afskipta stjórnvalda. Vega yrði og meta réttinn til tjáningarfrelsis andspænis réttinum til friðhelgi einkalífs, sbr. 71. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. og 8. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Reyndi þar á hagsmunamat sem um leið hefði áhrif á beitingu laga nr. 90/2018.
Persónuvernd hefur litið svo á að hún sé ekki bær til að taka ákvörðun um hvort einhver hafi tjáð sig með slíkum hætti að í því felist misnotkun á stjórnarskrárvörðum rétti til tjáningarfrelsis. Þess í stað heyri ágreiningur um slíkt undir dómstóla. Hér reyndi hins vegar ekki á hvort um hefði verið að ræða slíka tjáningu heldur hvort fréttaumfjöllun mætti vera aðgengileg í niðurstöðu leitar á vefleitarvél. Taldi Persónuvernd því einkum koma til skoðunar hvort umrædd vinnsla Google LLC. væri nauðsynleg til að almenningur gæti neytt réttarins til upplýsingafrelsis og hvort vinnslan gæti þannig vikið til hliðar rétti kvartanda til að gleymast samkvæmt 20. gr. laga nr. 90/2018 og 17. gr. reglugerðar (ESB) 2016/679, sbr. a-lið 3. mgr. síðarnefndu greinarinnar.
Fram kemur í úrskurði Persónuverndar að niðurstaða um það, hvort vinnsla Google LLC. styðjist við heimild í lögum nr. 90/2018 annars vegar og hins vegar um hvort víkja skuli til hliðar rétti kvartanda til að gleymast, hverfist um mat á þeim ólíku hagsmunum sem vegist á í málinu. Í báðum tilvikum þurfi að meta hagsmuni almennings af því að geta nálgast upplýsingar um kvartanda á Netinu, og þar með af því að geta neytt réttar síns til upplýsingafrelsis, andspænis einkalífsverndarhagsmunum kvartanda. Við slíkt hagsmunamat hafi einkum þýðingu hvort hinn skráði sé opinber persóna, t.d. stjórnmálamaður, eða hafi gegnt opinberu hlutverki. Slíkt geti leitt til þess að hinn skráði njóti, stöðu sinnar vegna, ekki sömu einkalífsverndar og óþekktir einstaklingar vegna mikilvægis umræðu um málefni sem kunni að eiga erindi til almennings. Persónuvernd taldi að eins og háttaði til í málinu gæti kvartandi þurft að þola frekari röskun á einkalífsvernd sinni en ella án þess að slíkt teldist sjálfkrafa fara í bága við lög nr. 90/2018.
Niðurstaða Persónuverndar varð því sú, með hliðsjón af stöðu kvartanda, að hagsmunir almennings af því að hafa aðgang að hlutaðeigandi upplýsingum yrðu taldir vega þyngra en einkalífshagsmunir kvartanda. Var sú vinnsla Google LLC. á persónuupplýsingum um kvartanda sem var til skoðunar því talin styðjast við heimild í 6. tölul. 9. gr. laga nr. 90/2018. Þá var réttur almennings til upplýsingafrelsis talinn víkja til hliðar rétti kvartanda til að gleymast samkvæmt 20. gr. laga nr. 90/2018, sbr. a-lið 3. mgr. 17. gr. reglugerðar (ESB) 2016/679. Sú vinnsla persónuupplýsinga um kvartanda, sem fólst í því að birta umræddar leitarniðurstöður í leitarvél Google, var því ekki talin fara í bága við lög nr. 90/2018.