Vinnumálastofnun skoðaði IP-tölur úr rafrænni tilkynningu

„Undirrituð móttók bréf frá Vinnumálastofnun (VMST) sem dagsett er 28. júlí. Í bréfinu kemur fram að stofnuninni hafi borist upplýsingar um að undirrituð hafi verið stödd erlendis í júlí 2009. Ekki er þess getið hvernig stofnuninni bárust upplýsingarnar. Í bréfinu er vitnað í tvo liði í 1. mgr. 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar þ.e. að viðkomandi sé í virkri atvinnuleit og búsettur hér á landi. Vegna þessara upplýsinga er óskað eftir því að undirrituð skili skýringum til VMST innan 7 daga frá dagsetningu bréfsins. Eins og beðið var um í bréfinu var afrit af farseðli ásamt heimasíma ættingja í Svíþjóð sent á uppgefið netfang: eftirlit[hjá]vmst.is.

Undirrituð hringdi í VMST þ. 31. júlí og spurðist fyrir um hvernig þeir fengu þessar upplýsingar en áður hafði undirrituð haft samband við Persónuvernd sem tjáði undirritaðri að skv. 18. gr. laga um persónuvernd ætti VMST að gefa undirritaðri upp hvaðan upplýsingarnar koma. Sá sem varð fyrir svörum hjá VMST tjáði undirritaðri að hún hefði gefið þessar upplýsingar upp sjálf. Þar sem undirrituð kannaðist ekki við það þá var það ústkýrt að vitneskjan fengist með IP-tölu tölvunnar sem sent er frá, en 20.-25. hvers mánaðar þarf að tilkynna á vefsíðu Vinnumálastofnunarinnnar hvort viðkomandi sé enn atvinnulaus. Undirrituð var erlendis þá daga og skráði sig því þar, þess óvitandi að fylgst væri með ferðum hennar. Viðmælandi hjá VMST fullyrti að það væri fullt ferðafrelsi en það bæri að láta vita þegar stefnt væri á ferðalag erlendis og vitnaði þar í c-lið 1. mgr. 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar þ.e. að geta tekið vinnu án sérstaks fyrirvara.

Undirrituð óskar eftir því að Persónuvernd skoði eftirfarandi:

Hvort Vinnumálastofnun hafi heimild til eftirlits með IP-tölu skv. því lagaumhverfi sem vitnað er í í bréfinu.

Er eftirlit Vinnumálastofnunar með IP-tölu heimilt út frá friðhelgi einkalífsins.

Ber vinnumálastofnun ekki skylda til að upplýsa hvernig upplýsingarnar berast í stað þess orðalags sem viðhaft er í bréfinu: „Stofnuninni hafa borist upplýsingar?"."

„Á heimasíðu Vinnumálastofnunar er hnappur þar sem unnt er að staðfesta atvinnuleit mánaðarlega. Staðfestingin fer fram með þeim hætti að atvinnuleitandinn skráir inn kennitölu sína ásamt lykilorði sem hann fær úthlutað þegar umsókn hans um greiðslu atvinnuleysistrygginga er samþykkt. Mögulegt er að koma að skriflegum athugasemdum með staðfestingu. Staðfestingar sem berast í gegnum heimasíðu Vinnumálastofnunar eru skráðar í tölvukerfi stofnunarinnar þar sem tímabil staðfestingar er merkt inn og sjálfvirk færsla er skráð í samskiptasögu einstaklings þar sem fram kemur að staðfesting hans hafi borist rafrænt.

Ef Vinnumálastofnun hefur upplýsingar um að atvinnuleitandi uppfylli ekki skilyrði laganna t.d. ef þeir eru staddir erlendis, vekur stofnunin athygli hans á því og óskar eftir afstöðu hans. Á þetta t.d. við ef þjónustufulltrúi sér að símtal frá atvinnuleitanda kemur úr erlendu símanúmeri. Hið sama gildir um IP-tölur (Internet Protocol) sem eru nokkurs konar símanúmer á Internetinu. Þeir sem halda úti vefsíðum geta séð IP-tölur þeirra sem skrá sig inn á síður þeirra. Starfsmenn Vinnumálastofnunar hafa sjálfkrafa aðgang að þessum upplýsingum sbr. það sem áður segir um erlendu símanúmerin. Enginn utanaðkomandi aðili hefur að og kemur að vinnslu þeirra.

Berist staðfesting á atvinnuleit frá IP-tölu með erlendum uppruna hefur Vinnumálastofnun samband við viðkomandi atvinnuleitanda og gefur honum færi á að koma að skýringum sínum á málinu í samræmi við 10. og 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Rétt er að taka fram að upplýsingar þær sem atvinnuleitandi gefur til Vinnumálastofnunar þegar hann t. a. m. hringir úr erlendu símanúmeri eða skráir sig rafrænt á heimasíðu stofnunarinnar eru ekki varðveittar nema að því leyti sem samskipti almennt við umsækjendur eru skráðar í samskiptasögu viðkomandi einstaklings. Upplýsingar þessar eru nýttar í skýrum og málefnalegum tilgangi við framkvæmd laga nr. 54/2006 um atvinnuleysisbætur og eingöngu aðgengilegar Vinnumálastofnun.

Í máli því er vísað er til í erindi Persónuverndar hafði stofnunin undir höndum rafræna staðfestingu á atvinnuleit er bar erlenda IP-tölu. Þessi gögn gáfu til kynna að kærandi væri ekki í virkri atvinnuleit hér á landi og uppfyllti því ekki almenn skilyrði laga um atvinnuleysistryggingar nr. 54/2006. Af því tilefni óskaði stofnunin eftir frekari skýringum aðila. Í bréfi til [K] tilkynnti Vinnumálastofnun henni að stofnuninni hefðu borist upplýsingar um að hún hafi dvalist erlendis. Ekki var tekin lokaákvörðun í máli hennar heldur beðið efitr athugasemdum svo hægt væri að meta þær skýringar sem bárust svo sem almenn ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993 kveða á um. Óski aðili eftir frekari upplýsingum um hvaða upplýsingar um stöðu hans berast eru þær að sjálfsögðu veittar í smræmi við IV. kafla sömu laga."

„Vinnumálastofnun telur að öflun og vinnsla þeirra upplýsinga sem mál þetta byggir á uppfylli öll skilyrði laga nr. 77/2000. Má í því sambandi benda á að umsækjendur um greiðslu atvinnuleysistrygginga, samþykkja með undirritun sinni á umsóknina, heimild til handa Vinnumálastofnun að afla upplýsinga um einkahagi þeirra sem máli skipta við afgreiðslu umsóknar og síðara tíma eftirlit með tryggingaþegum.

Vinnumálastofnun ber skylda til að sinna eftirliti með framkvæmd laga um atvinnuleysistryggingar. Eftirlit með þeim er fá greitt úr atvinnuleysistryggingasjóði snýr m.a. að því hvort umsækjendur uppfylla skilyrði laganna um virka atvinnuleit sbr. a. lið 1. mgr. 13. gr. og 14. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Meginskilyrði 13. og 14. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar er að einstaklingur sem þiggur atvinnuleysisbætur sé í virkri atvinnuleit. Nánar er kveðið á um það í a. til h. liðum 1. mgr. 14. gr. hvað telst vera virk atvinnuleit. Meðal annars er gert ráð fyrir að sá einstaklingur sem þiggur atvinnuleysisbætur hafi vilja og getu til að taka við starfi án sérstaks fyrirvara og sé jafnframt reiðubúinn til að taka við starfi hvar sem er á Íslandi sbr. c. og d. liði 1. mgr. 14. gr. Þessi ákvæði sem lúta að virkri atvinnuleit hafa verið túlkuð á þann veg að þeim sem þiggja atvinnuleysisbætur sé ekki heimilt að dveljast erlendis í lengri eða skemmri tíma enda komi það í veg fyrir að þeir fullnægi þessum skilyrðum laganna. Þessi skilningur Vinnumálastofnunar á virkri atvinnuleit er í samræmi við margra ára framkvæmd á þessu sviði."

„Í þriðju málsgrein í svari VMST er vísað í að þeir sem halda úti vefsíðum geti séð IP-tölu þeirra sem skrá sig á síðu þeirra. VMST telur að IP-tala sé eins og venjulegt símanúmer nema að það er á netinu. Undirrituð tekur ekki undir þessa skoðun VMST. Almenningur er einnig áreiðanlega misvel upplýstur um hvernig hægt sé að fylgjast með einkalífi þeirra með IP-tölum eins og í þessu tilviki.

Í sjöundu málsgrein er tekið fram að ef þess er óskað þá eru upplýsingar veittar um hvaðan upplýsingarnar koma. Það vekur furðu undirritaðrar hvers vegna þessar upplýsingar eru ekki í bréfinu þ.e. uppi á borðinu. Það er óhætt að segja að bréfið hafi komið undirritaðri á óvart og valdið heilabrotum og áhyggjum hvaðan VMST fékk þessar upplýsingar. Einhvern veginn datt undirritaðri ekki í hug að fylgst væri með IP-tölum hjá stofnuninni. Undirritaðri leið eins og hafa saklaus framið glæp án þess að vita af því. Ef VMST telur sig hafa rétt á notkun IP-tölu hvers vegna ekki að veita þær upplýsingar strax í bréfinu með tilvísun í lög nr. 77/2000, ef það stenst, í stað þess að láta bréfið hljóma eins og að stofnuninni hafi borist upplýsingarnar í gegnum þriðja aðila sbr. byrjun bréfs „Stofnuninni hafa borist?". Það væri heiðarlegra.

Í fyrrgreindri málsgrein er staðfest að gögn þ.e. IP-talan gefi til kynna að undirrituð sé ekki í virkri atvinnuleit vegna þess að IP-tala var erlend. Undirrituð var og er enn búsett á Íslandi það vekur undrun að það sé staðfest að „hinn skráði" sé ekki í virkri atvinnuleit eingöngu vegna upplýsinga um erlenda IP-tölu. Eins og kom fram í svari undirritaðrar þá var um að ræða heimsókn til fjölskyldumeðlims. Undirrituð sendi eins og óskað var eftir, afrit af farmiða auk þess að gefa upp símanúmer fjölskyldumeðlims til þess að sannfæra efasemdarmenn hjá VMST.

Svar VMST er greinatgott en undirritaðri finnst þó ekki koma skýrt fram hvort lögin þ.m.t. lög um persónuupplýsingar og persónuvernd sem vitnað er í í bréfi VMST, virkilega gefi VMST leyfi til að nota IP-tölu til upplýsingaöflunar.

Í elleftu málsgrein er komið inn á túlkunaratriði varðandi hvað felst í að vera í virkri atvinnuleit og er túlkað á þann hátt að þeim sem þiggur atvinnuleysisbætur sé ekki heimilt að dvelja erlendis í lengri eða skemmri tíma. Eins og segir í bréfinu er þetta túlkunaratriði og má deila um hvort þetta eigi heima í nútímanum þar sem ferðatími á milli staða innanlands eða til útlanda er afstæður."

„Vinnumálastofnun ítrekar fyrri afstöðu sína til upprunalegs erindis Persónuverndar í máli þessu. Sú lagaskylda hvílir á Vinnumálastofnun að hafa eftirlit með framkvæmd laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar og er það afstaða stofnunarinnar að henni sé skylt að nýta öll tiltæk ráð, innan ramma laga, til að sinna þeirri skyldu sinni.

Upplýsingar um að stofnunin skoði hvort staðfestingar um atvinnuleit berist erlendis frá hafa hingað til ekki verið auglýstar á heimasíðu Vinnumálastofnunar. Stofnunin þakkar ábendingu þessa efnis og mun gera viðeigandi ráðstafanir til að atvinnuleitendum verði það ljóst héðan í frá."